Rycerz polskiej chemii patronem ronda w Śródmieściu Kędzierzyna-Koźla

Imię Konstantego Chmielewskiego, wybitnego polskiego chemika, wieloletniego szefa Kędzierzyńskich Azotów  nosi od 6 kwietnia 2018 r. jedno z rond w Kędzierzynie-Koźlu. Uroczystość zorganizował Urząd Miasta Kędzierzyna-Koźla, a sam fakt objęcia tym właśnie patronatem jest skutkiem wieloletnich starań tutejszego Oddziału SITPChem i grupy inicjatywnej mieszkańców miasta. W uroczystości brali udział członkowie rodziny K.Chmielewskiego, a jego żona i córka dokonały odsłonięcia tablicy z nazwą ronda. Ponadto byli obecni przedstawiciele UM, z prezydentem Sabiną Nowosielską oraz wiceprzewodniczącą Rady Miasta Ewą Czubek, przedstawiciele Oddziału SITPChem, a także dawni współpracownicy i przyjaciele Patrona. Obecni byli również przedstawiciele lokalnych mediów. Po uroczystości na rondzie odbyło się spotkanie w Centrum Obsługi Inwestora Kędzierzyńsko-Kozielskiego Parku Przemysłowego, na którym dawni współpracownicy wspominali kontakty z Konstantym Chmielewskim.

Przy tej okazji pragniemy przypomnieć sylwetkę tego nietuzinkowego Człowieka.

Konstanty Chmielewski – wybitny chemik, lider branży chemicznej w Polsce, niezmordowany innowator, menedżer, który wyprzedzał swoje czasy. Człowiek, który pozostawił trwały,  pozytywny ślad w polskiej chemii, w Kędzierzynie-Koźlu, a przede wszystkim w firmie, której poświęcił prawie 40 lat swojego zawodowego życia, kiedyś zwanej  „Zakładami Azotowymi Chmielewskiego”, dzisiejszej Grupie Azoty ZAK S.A.

Był Chmielewski aktywnym działaczem SITPChem,  członkiem Zarządu Głównego SITPChem  i Rady Wojewódzkiej NOT w Opolu.  Za działalność społeczną  i osiągnięcia zawodowe wyróżniony został Odznaką Honorową SITPChem, Srebrną i Złotą Odznaką NOT, Medalem im. Prof. Świętosławskiego. Walny Zjazd SITPChem w r. 1998 nadal Mu najwyższą godność – Członka Honorowego SITPChem.

Zapamiętać Go zamierzamy głównie jako wizjonerskiego Chemika, który potrafił ulokować w Kędzierzynie-Koźlu wielkie inwestycje – tak nowatorskie, że na wiele lat zapewniły kędzierzyńskim Azotom przychody, świetny wizerunek dostawcy znakomitej jakości produktów, które na wiele lat wstrzeliły się w potrzeby rynku. Dzisiaj możemy powiedzieć, że gdyby nie Konstanty Chmielewski, nie byłoby w Kędzierzynie ani alkoholi oxo ani granulacji mechanicznej nawozów saletrzanych. A to tylko niewielki wycinek Jego zasług dla tej firmy.  Potrafił patrzeć na nią i całą polską chemię  wielowymiarowo, w długiej perspektywie czasowej i w szerokim, nie tylko polskim kontekście powiązań w skomplikowanym łańcuchu przetwórstwa od surowców do produktów finalnych.

Chmielewski był szanowanym integratorem polskiej branży chemicznej, wspierał i inicjował branżowe programy rozwojowe, wspólną politykę surowcową, inicjował kontakty z zagranicznymi organizacjami branżowymi. Prezentował, jak na tamte czasy, niezwykle innowacyjne myślenie. Pracował w zespole szefów firm zrzeszonych w „Petrochemii”, gdzie rozwiązywano problemy dotyczące całego sektora nawozowego i petrochemicznego. Od 1988 r. przez dwie kadencje przewodniczył Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego. Potrafił skutecznie, jak nikt po nim, reprezentować interesy chemii, w tym kędzierzyńskiej firmy,  na szczeblu rządowym. Cieszył się takim szacunkiem, że zapraszano Go do uczestnictwa w pracach wielu rządowych zespołów doradczych. W 1982 r. Prezes Rady Ministrów powołał Go w skład Konsultacyjnej Rady Gospodarczej. Był także członkiem Państwowej Rady Gospodarki Energetycznej przy Prezesie Rady Ministrów, a także doradcą Ministra Przemysłu oraz członkiem Komitetu Karbochemii Polskiej Akademii Nauk i przewodniczącym Rady Energetycznej Resortu Przemysłu Chemicznego i Lekkiego. Był też członkiem rad naukowych instytutów naukowych branży chemicznej oraz rad programowych czasopism chemicznych. Służył też swoją wiedzą ekspercką i wielkim doświadczeniem, współpracując z władzami wojewódzkimi i powiatowymi.  Te kontakty i pozycję umiejętnie wykorzystał, aby pozyskać środki i dewizy na rozwój i inwestycje, na czym oczywiście zyskały też Kędzierzyńskie Azoty.

Konstanty Chmielewski zainspirował wiele odważnych i nowatorskich rozwiązań, z wykorzystaniem krajowej bazy naukowej, dzięki czemu doszło do powstania kilku nowoczesnych wytwórni, będących całkowicie tworem polskiej myśli technicznej, do czego trzeba było wielkiej odwagi. Mowa tu m.in. o linii produkcyjnej amoniaku, gazu syntezowego, wspomnianej już granulacji mechanicznej nawozów, bezwodnika ftalowego i bezwodnika maleinowego. Wyprzedzał swoje czasy. Co ciekawe, już w tamtych latach inwestycje te były wdrażane z uwzględnieniem aspektów efektywności energetycznej i oddziaływania na środowisko. Wyobraźmy sobie, że na długo przed przystąpieniem Polski do UE, bo w latach 80-tych powstawały obiekty ochronne, w tym kombinowana mechaniczna i biologiczna oczyszczalnia ścieków. W Kędzierzyńskich „Azotach” zostawił Chmielewski znaczną część siebie, pochłonęły one  łącznie prawie 40 lat Jego życia.

Za osiągnięcia zawodowe, polityczne i społeczne oraz działania na rzecz chemii, zakładów, miasta i regionu wielokrotnie otrzymywał wyrazy uznania w kraju i za granicą, w tym liczne odznaczenia, wyróżnienia, nagrody państwowe, resortowe, regionalne, techniczne i związkowe, w tym:  Srebrny Krzyż Zasługi (1962), Złoty Krzyż Zasługi (1968), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1973), Krzyże Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1984) i wiele, wiele innych.

Z okazji XXV Kongresu Techników Polskich został wydany specjalny Słownik Biograficzny Techników Polskich zawierający biogramy wybitnych ludzi techniki. Umieszczona w nim sylwetka Konstantego Chmielewskiego jest jedną spośród siedmiu najwybitniejszych chemików ostatniego 100-lecia.

Zmarł 3 lutego 2002 r., przeżywszy 70 lat. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Kędzierzynie-Koźlu. Pożegnały go tłumy przyjaciół i znajomych z całego kraju. Ukazały się wspomnienia przywołujące jego dokonania, pomysły i osobowość. Nazwano go rycerzem polskiej chemii. Uznano, że jako menedżer wyprzedzał epokę. Opracowano jego biogram, który znalazł się w Słowniku Biograficznym Techników Polskich Naczelnej Organizacji Technicznej.

Izabela Turza
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników
Przemysłu Chemicznego Oddział Kędzierzyn-Koźle

W materiale wykorzystano następujące materiały źródłowe: Biogram Konstantego Chmielewskiego,  w opracowaniu Zbigniewa Ślęzaka; Dokumenty archiwalne Dyrekcji Polityki Personalnej ZAK SA; Życiorys i opracowania własne Konstantego Chmielewskiego z archiwum jw.; Pożegnanie, Zbigniew Ślęzak, Przemysł Chemiczny, 81/3(2002), s. 139; Ulotki wyborcze publikowane w 1989 r.; Teksty i wypowiedzi Tadeusza Płóciennika, Mariana Górnego, Adama Gurgula, Edwarda Nycza, Edwarda     Pochronia, Marzeny Janickiej, Ryszarda Pacułta, Izabeli Turzy; Wspomnienia własne Zbigniewa Ślęzaka. Foto: Bogusław Rogowski